Kunstenaars


De tentoonstelling U zult begrijpen dat … over Arti’s oorlogsverleden heeft veel aandacht besteed aan de in de Tweede Wereldoorlog vermoorde en omgekomen kunstenaars van de In Memoriam tentoonstelling uit 1947. Maar ook was er in U zult begrijpen dat … aandacht voor een aantal Joodse kunstenaars die niet waren opgenomen in de In Memoriam tentoonstelling. Sommigen overleefden de oorlog. Dit waren Jaap Kaas, David Schulman en Jo Spier. En sommigen waren, net als alle in 1947 getoonde kunstenaars, omgekomen tijdens de oorlog. Dit waren Martin Monnickendam en Charlotte Boom-Pothuis. Het huidige onderzoeksteam worstelde soms met de keuzes van de tentoonstellingsmakers uit 1947. Het was ons niet altijd duidelijk waarom de een wel en de ander niet was opgenomen in de tentoonstelling. Reflecteren op de gemaakte keuzes was een van de doelstellingen van de tentoonstelling, dus deze wrijving was een mogelijkheid om precies dat te doen.

Hoewel we door het werken aan de reconstructie meer begrip kregen voor de mensen van toen, voelde het soms wrang en zelfs onrechtvaardig om nu nogmaals diezelfde keuzes door te voeren. Daarom heeft het onderzoeksteam besloten om, naast de reconstructie, in de biografieruimte ook portretten, en waar mogelijk zelfportretten, van Charlotte Boom-Pothuis, Jaap Kaas, Martin Monnickendam, David Schulman en Jo Spier te tonen. Het besluit om geen werk te laten zien van de verzetsstrijder Gerrit van der Veen en de Joodse kunstenaar Mozes Cohen is niet lichtvaardig genomen. De weduwen van deze kunstenaars gaven in 1947 geen toestemming voor het vertonen van het werk van hun echtgenoten binnen de muren van Arti. Deze wens is postuum gerespecteerd. Tegelijkertijd is het onderzoeksteam zich er steeds van bewust geweest dat niet elke kunstenaar een nabestaande heeft gehad die zich voor of tegen deelname aan de tentoonstelling In Memoriam in 1947 heeft kunnen uitspreken en dit gold vanzelfsprekend ook voor de tentoonstelling U zult begrijpen dat… in 2022.

Familie en vrienden van de hier besproken kunstenaars trof veelal hetzelfde lot, velen zijn gedeporteerd en vermoord in de vernietigingskampen. Hierdoor ontstond er een vacuüm rondom het werk en de oeuvres van deze kunstenaars. Er was vaak niemand meer die zich heeft kunnen ontfermen over hun nalatenschap en hun nagedachtenis. Voor enkele van deze kunstenaars is in de loop van de tijd toch weer aandacht ontstaan, vaak door de volharding van een bevlogen nabestaande of liefhebber.

Als aanvulling op de informatie in de tentoonstelling, vind je hier blogposts over het leven en werk van de kunstenaars. Omdat niet over alle kunstenaars evenveel bekend is, zijn sommige blogposts kort en andere lang. We hebben bij het zoeken naar informatie veel hulp gekregen van nabestaanden en geïnteresseerden, heel veel dank aan met name Alexandrien van der Burgt-Franken, Antoinette Frijns, Ruud van Helden, Frederieke Jeletich-Visser, Sjoerd Kemeling, Vivienne Lopes de Leão Laguna, Harry Mock en Renée Simons.

We sluiten niet uit dat er nieuwe feiten en inzichten worden gevonden. Deze blogpost kunnen daarom elk moment worden aangepast. Arti et Amicitiae heeft geprobeerd alle rechthebbenden van het beeldmateriaal gebruikt in deze blogposts te achterhalen. Mocht je desondanks beeldmateriaal tegenkomen, waarvan je rechthebbende bent en je hebt geen toestemming gegeven voor het gebruik ervan, laat het ons weten via arti@arti.nl. Dit emailadres kan ook gebruikt worden voor aanvullende informatie over de kunstenaars.