Charlotte Boom-Pothuis

Londen, 1 april 1867 – Amsterdam, 24 januari 1945

Door Jante van der Naaten, 8 juli 2022

Zelfportret met schildersattributen, ca. 1900, olieverf op doek, privécollectie (via Wikipedia)

Charlotte Boom-Pothuis werd op 1 april 1867 geboren in Spitalfields, Londen, als dochter van de Joodse venter Joseph Elias Pothuis (1828-1885) en Esther Brandon (1835-1910). Haar ouders trouwden in 1868 in Amsterdam, waardoor hun twee kinderen die in Londen waren geboren, Charlotte en haar oudere zus Hanna (1863), officieel werden erkend. In Amsterdam kregen haar ouders nog twee kinderen; Samuel (1873) en Isaac (1876). Boom-Pothuis volgde een opleiding aan de Dagteekenschool voor Meisjes (een van de voorlopers van de Gerrit Rietveld Academie) in Amsterdam, onder leiding van de directrice van de school, Betsy Kerlen. Later kreeg zij ook les van Henriëtte Asscher (in stilleven tekenen), Meijer de Haan, Bart van Laar en Jan Zürcher.1 In 1891 trouwde ze met de kunstenaar Karel Alexander August Jan (Alex) Boom. Zij verhuisden in 1892 naar Amsterdam, toen naar Castricum (tot in 1906) en vervolgens weer terug naar Amsterdam. Ze kregen twee kinderen; Louise Boom en Robert Boom. Het was een echt kunstenaarsgezin; Louise kreeg les van haar moeder en werd kunstschilder, Robert werd siertekenaar.

Charlotte Boom-Pothuis schilderde, tekende, etste en lithografeerde interieurs, portretten, landschappen, stadsgezichten, bloemen en stillevens.2 In 1903 werd ze lid van Arti et Amicitiae en van Sint Lucas. Tussen 1903 en 1939 exposeerde ze vrijwel jaarlijks bij deze verenigingen. Charlotte Boom-Pothuis was een van de oprichters van de kunstkring ‘Appeles’. In 1928 exposeerde Boom-Pothuis samen met haar man bij de galerie Intima in de Leidsestraat.3

 

Singel 379, Oprichters kunstkring Appeles: zittend v.l.n.r. L. Schrakkels, H. v.d. Berg, A. Boom, T. Reijenga, L. Reelfs, staand H. Froonen, C. de Bruin, A. Timmer, J. Scheerens, C. Boom-Pothuis, J. Froquel, H. Vermeulen, W. Boekstal, H. Berton, S. de Paauw. November 1926, Singel 379, Amsterdam. Stadsarchief Amsterdam.

In juni 1896 opende Boom-Pothuis samen met haar collega-kunstenaar Anna Sluijter een eigen fotoatelier aan de Singel in Amsterdam. Het atelier heette ‘Dames Sluijter & Boom’ en werd in de pers beschreven als het eerste door vrouwen gedreven fotoatelier in Amsterdam.4 Het atelier was iets meer dan tien maanden in bedrijf en werd in maart 1897 weer opgeheven. In hoeverre Boom-Pothuis een actieve rol speelde in de vrouwenbeweging is niet bekend, maar zij en Sluijter waren beiden lid van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK) en hebben een of meer feministes van het eerste uur voor hun camera gehad.5 De jongere broer van Charlotte, Samuel Pothuis, was een socialist en bekend vakbondsbestuurder. Hij was getrouwd met de feministe en socialistische politica Carry Pothuis-Smit, die Nederlands eerste vrouwelijke Eerste Kamerlid zou worden. Via haar schoonzus had Boom-Pothuis dus een lijn met de socialistische vrouwenbeweging. Ze werkte ook mee aan de tentoonstelling De Vrouw 1813-1913, die was georganiseerd om de strijd voor het vrouwenkiesrecht onder de aandacht te brengen.

In 1933 nam Charlotte Boom-Pothuis deel aan de crisistentoonstelling Kunst S.O.S., georganiseerd door de Federatie van Beeldende Kunstenaarsverenigingen in het Stedelijk Museum Amsterdam. Ook werkte zij mee aan de tentoonstelling Onze kunst van heden in het Rijksmuseum Amsterdam (winter van 1939-1940).

Stilleven met dode eend, 1917, olieverf op doek, Instituut Collectie Nederland (via Wikipedia)

Het is niet bekend hoe Charlotte Boom-Pothuis is overleden. In de bronnen staat enkel dat zij in januari 1945 op 78-jarige leeftijd in Amsterdam is overleden. Wij weten dat Boom-Pothuis vanwege haar Joodse afkomst niet meer welkom was bij Arti et Amicitiae en Sint Lucas, maar het is onduidelijk of zij hierom ook door de Duitse bezetter werd vervolgd. Haar man Alex Boom overleed in 1943 op 80-jarige leeftijd in Amsterdam. Hun kinderen hebben de oorlog overleefd.

Charlotte Boom-Pothuis is vandaag de dag voor weinig mensen een bekende naam. Tijdens haar carrière was zij een zeer productief kunstenaar en een actieve deelnemer aan het verenigingsleven. Ook had zij connecties met de vrouwenbeweging aan het begin van de twintigste eeuw. Toch is er maar weinig informatie over het leven en werk van Charlotte Boom-Pothuis te vinden. Drie door haar geschilderde portretten van Willem Paap en Israël Querido (1936) zijn opgenomen in de collectie van het Amsterdam Museum. Een landschap genaamd Zomeravondstemming bevindt zich in de collectie van het Stedelijk Museum te Amsterdam. De werken die zich in het publieke domein bevinden getuigen van een bijzondere, karakteristieke stijl met scherpe contouren en een opvallend kleurgebruik. Maar er zijn ook een paar traditionele landschappen en portretten van haar te vinden.

Noten

1. Pieter A. Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars, 1750-1950 (‘s-Gravenhage: Scheen, 1969).
2. Idem.
3. Joods Virtueel Museum, “Charlotte Boom-Pothuis,” geraadpleegd 5 juli 2022, https://www.joodsvirtueelmuseum.nl/kunstenaar/charlotte-boom-pothuis-2/.
4. Webmonument Wilhelmina Drucker, “Anna Sluijter en Charlotte Boom,” laatst gewijzigd 8 juni 2020, https://www.wilhelminadrucker.nl/nl/anna-sluijter-en-charlotte-boom.
5. Idem

 

Geraadpleegde bronnen